دوکتور قاسملوو، شەوی یەڵدا و میراتی سیاسی!

30 . سەرماوەز . 2725

ڕۆژێکی زۆر سەوز

Preis: 4,80 €
verfügbar: 1,00

نووسین: حەسەن قارەمانی
ساڵانە لە شەوی یەڵدا، شەوێک کە هێمایە بۆ سەرکەوتنی ڕووناکی بەسەر تاریکیدا ، ڕێز لە یادی دوکتور قاسملوومان دەگرین. ئەوە بەڕێکەوت نییە. ژیان و کارەکانی نوێنەرایەتی هەر ئەم ڕووناکییە دەکەن، هیوا و خۆڕاگری و باوەڕبوون بە داهاتوو بۆ گەلی کورد.
لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان، شەوی یەڵدا لە مێژە ڕەمزی تایبەتی هەڵگرتووە. شەوی یەڵدا بووەتە پانتاییەکی سیاسی و ئەخلاقی بۆ یادەوەری و تێڕامان و فێربوون، کە لەدایک بوونی قاسملوو هاوکاتە لەگەڵ کردەیەکی وشیاری مێژوویی.

لە سەردەمێکدا کە زمان خێراتر لەوەی کە دەتوانرێت لێی تێبگات دەسوڕێتەوە، کە زۆرجار دروشمی سیاسی جێگەی ڕەنگدانەوە دەگرێتەوە و وشەکان لە ماناکانیان تێدەپەڕێت، هەندێک کەسایەتی وەک یەکلاکەرەوە بۆ بەرگەگرتنی ئەخلاقی مێژوو دەردەکەون. گرنگی ئەوان لە دەنگ بەرزی ڕیتۆریکیدا نییە، بەڵکو لە توانای پێدانی قورسایی فیکری و ئاراستەی ئەخلاقی بە زماندایە. یەکێک لەو کەسایەتیانە دوکتور عەبدولڕەحمان قاسملوویە.
ئەو ڕاستییەی کە ئەکادیمیای زانستەکان، لەناو گوتاری ئەدەبیدا، تیشک دەخاتە سەر توانای زمان بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەڵوەشاندنەوەی جیهان ، نەک هەڵاتن لێی ، چوارچێوەیەکی لێکدانەوە بەرهەمدار بۆ سەرکردایەتی سیاسیش پێشکەش دەکات. هەروەک چۆن لە ئەدەبیاتی گەورە هەڵهاتن نییە بەڵکو ڕووبەڕووبوونەوەیەکی بەردەوامە لەگەڵ واقیع، بیرکردنەوەی سیاسی قاسملوو بە قووڵی فیکریی و زەمینەسازی لە واقیعدا بوو.
وەک چۆن دەقی ئەدەبی خوێنەر ناچار دەکات بۆ وەستان لەبەردەم قووڵایی مانادا، میراتی قاسملوو کۆمەڵگەی کوردی ناچار دەکات بیر لە خەباتی خۆی بکاتەوە. چی دەمێنێتەوە کاتێک تفەنگەکان بێدەنگ دەبن؟ چی دەمێنێتەوە کاتێک ڕیتۆریکی شۆڕش دەسەڵاتی خۆی لەدەست دەدات؟ لای قاسملوو وەڵامەکە ڕوون بوو، ئەوەی دەمێنێتەوە، بیرۆکەکان، دامەزراوەکان و کەرامەتی ئەخلاقی مرۆڤن.
قاسملوو سەرکردەیەک نەبوو کە هێزی لە سەر هەژموونی نیزامی بوەستێ تەنیا. قاسملوو کاتێک باسی “شوێنی کورد لە نێو نەتەوە ئازادەکانی جیهان”ی دەکرد، تەنیا داواکارییەک بۆ چارەنووسی خۆنووسین نەدەخستەڕوو. ئەو هەڵوێستێکی ئەخلاقی قووڵتری دەخستەڕوو، ئازادی بەبێ کەرامەت بەتاڵ و کەرامەت بەبێ پەروەردە مەحاڵە.
پەروەردە، تێگەیشتنی سیاسی و پێگەیشتنی فیکری بۆ قاسملوو ئامانجی لاوەکی نەبوون، بەڵکو مەرجی پێویست بوون بۆ ڕزگاری نەتەوەیی. لەم ڕووەوە بیرکردنەوەی ئەو بە ڕوونی جیاوازە لە ئایدۆلۆژیا دۆگماتیکەکان. فۆرمولەکردنی خۆی لە سۆسیالیزمی دیموکراتیدا (ل27) ئەم هەڵوێستە دەخاتە ڕوو:
لەو وتەیەی بیرمەندی گەورە شەهید دوکتور قاسملوو کەڵک وەرگرین کە لە شیکردنەوەیەکی کورتەباس لاپەرە ٢٧ لە سەر سۆسیالیزمی دێموکراتیک ئاوا دەدوێ.
، دەلێ دەکرێ رێگایەکی واش هەبێ کە لە گەڵ هەل و مەرجی کوردستان باشتر رێک کەوێ نەک هەر تاوان نییە ، حیزبی دێموکرات شتێکی تازە بلێ و هەر چاوی لە خەلکی نەبێ بەڵکوو ئێمە دەبێ شانازی بەوە بکەین کە حیزبی ئێمە یەکەم رێکخراوە کە ئەم مەسەلەیەیی بەوشێوەیە لە ئێران دا هێناوەتە گۆرێ.
دروست و نادروست بونی نەزەرێکی تازە لە جەریانی خەبات دا دەردەکەوێ ، دەکرێ لە پاشان ئیسلاح بکرێ و کەم و زیاد بکرێ و بە دەرس وەرگرتن لە تاقیکردنەوەی خەبات نەزەرەکە دەوڵەمەندتر بکرێ و وردتر فۆرمۆڵە بکرێ
ئەم هەڵوێستە قاسملوو دەخاتە ناو نەریتێکی پراگماتیک و ڕەخنەگرەوە کە تیایدا بیرۆکەی سیاسی وەک ڕاستییەکی نەگۆڕ، بەڵکو وەک ئامرازی شیکاری لە قەڵەم دەدرێت. سۆسیالیزمەکەی کۆتایییەکی دۆگماتیک نەبوو، بەڵکو میتۆدێک بوو؛ نەک عەقیدەیەک، بەڵکو پرۆسەیەکی بەردەوامی تاقیکردنەوە و داڕشتنەوە و قووڵبوونەوەی فیکرییە.
بەم مانایە قاسملوو نەمرە، نەک لە ڕێگەی ئەفسانەسازییەوە، بەڵکو لە ڕێگەی کاریگەریی بەردەوامی بیرۆکەکانییەوە. بیرکردنەوەکانی بەردەوامن لە قسەکردن ؛ بە هێمنی بەڵام بە بەردەوامی ؛ بۆ نەوە نوێیەکان. وەک چۆن ئەدەبیاتی گەورە لە ڕێگەی خوێندنەوە و ڕەخنە و دووبارە لێکدانەوە دەژی، قاسملووش لە ڕێگەی بەردەوامی فیکرییەوە دەژی. بەم پێیە دەنگدانەوەی ڕابردوو نییە، بەڵکو خاڵێکی ئاماژەی هەمیشەیی لە خۆتێگەیشتنی سیاسیی کورددایە.
قاسملوو نوێنەرایەتی فۆرمێک لە سیاسەت دەکات کە دەوێرێت لە وێرانەکاندا بیر بکاتەوە، کە لە دیمەنی شکست و نادڵنیایی ناترسێت، بەڵکو بەدوای مانا و ئاراستەکردندا دەگەڕێت لەو شوێنانەی کە ئەوانی دیکە بۆشایی دەبینن. ڕەنگە گرنگترین وانە بۆ نەوەکانی داهاتووی کورد ئەوە بێت کە سەرکردایەتی لە شەڕ و ململانێدا لە ئازایەتی کەسی یان ئیرادەی سەربازیدا کورت نابێتەوە. هێزی ڕاستەقینە لە دیسیپلینی فیکری و ڕەخنەگرتن لە خۆ و بەرپرسیارێتییەکی مێژوویی قووڵدایە.
ڕێبازی قاسملوو فێرمان دەکات کە ئازادی بە ڕق و کینە یان دووبەرەکی بەدی نایەت، بەڵکو بە یەکڕیزی و سەبر و بیرکردنەوەی ستراتیژی بەدەست دێت. ئەوەی قاسملوی لە زۆرێک لە سەرکردەکانی دیکە جیاکردەوە، ڕەگ و ڕیشەی قووڵی قاسملوو بوو لە هەردوو کۆمەڵگەی کوردی و هەم لە واقیعی سیاسی جیهانیدا.
پەیڕەوکردنی ڕێبازی قاسملوو لە حیزبی دێموکراتی کوردستانی ئێران و کۆمەڵگەی کوردی ئەمڕۆ بە واتای وەستانەوە لەسەر بنەماکانی کەرامەتی نەتەوەیی دێت. ئەوە بەرپرسیارێتی ئێمەیە کە ئەم میراتە بەرەو پێشەوە ببەین.
هەموو گەلانی گەورە ڕێز لە سەرکردە مێژووییەکانیان دەگرن، بەهەمان شێوە دوکتور قاسملوومان لەبیرە، نەک هەر وەک تاکێک بەڵکو وەک سیمبولی خەباتی کورد لەپێناو ئازادی کورد. گەلی کورد هەموو شانازی بەوە بکات کە سەرکردەیەکی وەک قاسملوو هەبووە، کەسێک کە مەسەلەی کوردی زۆر لەودیو سنووری کوردستانەوە ناساندووە. لە جیهانێکدا کە زۆرێک لە گەلانی چەوساوە دەنگیان نییە، دوکتور قاسملوو توانی بە عەقڵ و کەرامەت و ڕوونی سیاسی دۆزی کورد بەرز بکاتەوە بۆ گۆڕەپانی نێودەوڵەتی. تەنها سەرکردەیەکی سیاسی نەبوو، بەڵکو بیرمەند و دیپلۆماتکار و پرد سازکەر بوو لە نێوان کولتوورەکاندا.
لە بەرامبەر ئەم پاشخانەدا شەوی یەڵدا لە ڕۆژهەڵاتی کوردستان بۆتە زیاتر لە جەژن. بۆتە هێمایەکی سیاسی یەکگرتوویی و نوێبوونەوە و خۆناسینی نەتەوەیی ،لەمە دایە بناغەی نەمرییەکەی دوکتور قاسملوو.